Podcast Verstrengeld

Podcast Verstrengeld is te beluisteren via: Stitcher, I-tunes en Spotify.

Verstrengeld is ontstaan vanuit het langlopende onderzoeksproject Verstrengeld, waarin schrijver-kunstenaar Miek Zwamborn, agro-ecoloog Willem Brandenburg, geluidskunstenaar Herman van den Muijsenberg en Wouter Engelbart van Platform DIS zich buigen over de vraag ‘welke interactie er bestaat en kan voortvloeien tussen zeewieren en andere gemeenschappen’.

Onze samenwerking leidt tot het inzicht dat zeewier op de Europese agenda moet, omdat het onze samenleving sociaaleconomische – en ecologische waarden biedt die onmiddellijke aandacht verdienen. Hiervoor ontwikkelden we samen het Zeewiermanifest.

Naast dit manifest ontwikkelden we tevens de podcastreeks Verstrengeld. Hieronder vind je enige achtergrondinformatie.

In de eerste aflevering komen agro-ecoloog Willem Brandenburg en journalist en radiomaker Jozien Wijkhuis aan het woord. Zij spreken over de waarde van wieren voor de samenleving van mensen en de transitie mogelijkheden van land- naar zeebouw. Miek Zwamborn laat haar gedichten horen vanuit en geïnspireerd op haar publicatie Wieren, waar dit gehele project mee begon. Geluidskunstenaar Herman van den Muijsenberg ontwikkelde speciaal voor Verstrengeld geluidssculpturen die hij opnam in kunstenaarsinitiatief De Fabriek in Eindhoven. De geluiden zijn gemaakt door bijvoorbeeld water van natte wieren op bekkens te laten vallen. Deze geluidssculpturen vormen een onderdeel van de gehele podcast die Herman produceerde.

In de afgelopen periode (januari – juli 2021) ontwikkelde Platform DIS de podcast Verstrengeld #II. In deze aflevering wandelen we door de getijden, verkennen we eigenschappen van wieren en spreken we over skinscapes! Piet Devos gebruikt het idee van skin scape voor zijn ervaring om via tast ín de wereld te staan. Het begrip is afkomstig uit de anthropologie, zoals Piet in deze aflevering deelt.

Skin Knowledge
“Ichi una, “skin knowledge”, the Cashinahua of Eastern Peru call it. It is the knowledge of the world one acquires through one’s skin, through the feel of the sun, the wind, the rain and the forest. Skin kwnowledge is what enables the Cashinahua to find their way through their jungle environment and locate the animals which they hunt for food (Kensinger 1995: 237-45). (In Classen, 2005)

“A person may be immersed in tactile sensations, enveloped by the wind or by heat, yet at the same time register minute, locale perceptions, the tickle of an insect or brush of a leaf. (If sight worked this way we could see the blue expanse of the sky, and at the same time be looking at grains of sand on the ground.) Our environments, whether natural or built, tattoo our skin with tactile impressions.” (David Howes, in: Classen, Constance, ed, The book of Touch. Oxford: Berg, 2005. pp. 28)

Piet ontvangt van Miek Zwamborn gedroogde wieren, die hij aftast en beschrijft, in zowel gedroogde als natte conditie.

Verstrengeld wordt niet vooraf gescript, maar ontstaat vanuit het gesprek tussen Miek, Herman, Willem en Wouter, samen met de deelnemers van een specifieke aflevering. De deelnemers voor een aflevering worden gezocht vanuit de ontwikkeling van de vorige episodes. Er vinden meerdere gesprekken plaats over de koers en het materiaal dat eenieder wil ontwikkelen en dat past in het geheel van de aflevering. Na het bepalen van deze richting vindt er een uitwisseling plaats van materialen en ideeën van deelnemer naar deelnemer. Die materialen en ideeën leiden weer tot een volgend gesprek met de groep als geheel, waarna de ingrediënten van de podcast meer concreet worden en finetuning plaatsvindt.

Voor Verstrengeld #II nodigden we kunstenaarscollectief De Onkruidenier uit omdat we de eigenschappen van wieren, waaronder hun leven in een zoute omgeving, wilden bespreken. Daarnaast was er het idee om met chef-koks wieren te proeven. Omdat De Onkruidenier sterk visueel werk levert en daarnaast via smaak waarnemers aanspreekt, zochten we naar middelen om eigenschappen van wieren via audio kunnen overbrengen. Op basis van die vraag hebben we literatuurwetenschapper Piet Devos benaderd.

We ontwikkelden teveel ideeën voor één aflevering en besloten om ons eerst te richten op het verzamelen van wieren en het beschrijven van hun eigenschappen. De smaak volgt in een volgende episode.

Miek maakte opnames van haar struinen door de getijden om wieren te verzamelen en maakte een zesuur durende wandeling – de duur van eb en vloed – door Knockvologans landzee-zone, waar het twee maal eb en vloed wordt. De wieren werden gedroogd, van geometrische vormen uit karton voorzien met legenda, zodat Piet de namen van de wieren kan plaatsen bij de wieren zelf en dit alles werd van Mull (Schotland) naar Kortrijk (België) verzonden. Piet opent het cadeau en bespreekt met de luisteraar zijn bevindingen, in gedroogde en natte toestand.

Tevens deelt Miek een gedicht over de gedaantewisseling van de baai inclusief het gedrag van de bewoners. Rosanne stelt voor om het gedicht in te spreken.

Ook deelt Miek wierkoolgeluiden met Herman, die ondertussen zowel gedestilleerde geluiden uit wieren als gecomponeerde stukken op de synthesizer met de anderen deelt.

Om voor Piet invoelbaar te maken uit welk gebied de wieren komen, vertaalt Miek een wandeling ‘opgenomen’ met gps naar een tekening. In dit vertaalproces blijken allerlei interessante gebeurtenissen plaats te vinden voor Miek en Piet. Zo moet het landschap bijvoorbeeld horizontaal worden omgekeerd, omdat lino in spiegelbeeld gemaakt moet worden. Piet herkent dit van het vastleggen van braille, die oorspronkelijk ook met prikpen en een prikbordje in spiegelschrift geschreven diende te worden.

Herman deelt de compositie in concept. Deze luisteren we samen en voorzien we van feedback en feed forward. Er worden nog grote elementen verschoven, sommige delen worden opnieuw opgenomen, geluidsniveau en dynamiek worden gefinetuned en er worden complimenten gedeeld.

Verstrengeld #II was niet mogelijk zonder de fijne bijdrage van kunstenaarscollectief De Onkruidenier, specifiek met Rosanne van Wijk en schrijver en literatuurwetenschapper Piet Devos.
Verstrengeld #II wordt op 14 september 2021 gelanceerd.

Op naar podcast aflevering #3, die in maart 2022 uit zal komen. Achter de schermen werken geluidskunstenaar Herman van den Muijsenberg, kunstenaarscollectief De Onkruidenier, journalist Jozien Wijkhuijs, wildwierplukker Ellen Schoenmakers van Wildwier en chef-kok Dennis Willems van restaurant Morille aan de opnames.

Voor Verstrengeld #3 – een aflevering die op 1 maart 2022 gepost wordt, experimenteert Herman van den Muijsenberg met het extraheren van klanken uit wieren. Deze klanken worden soms als musique concrète toegepast en soms worden ze omgevormd tot synthetische geluiden. De wieren ontvangt Herman van Miek vanuit Knockvologan, Mull, Schotland of van Wildwier bij Neeltje Jans, Zeeland. De wieren die Herman niet opeet ; ) worden ingezet voor de geluidssculpturen die in Verstrengeld te horen zijn. Naast deze zelfgemaakte geluiden, neemt Herman kook- en bak- en smakgeluiden op bij restaurant Morille (chef-kok Dennis Willems), geluiden aan zee tijdens een wierwandeling met Ellen Schoenmakers van Wildwier, verfijnd verwoorden verkenningen van wieren door Rosanne van Wijk en Ronald Boer van kunstcollectief De Onkruidenier én precies de juiste vragen van journalist en podcastmaker Jozien Wijkhuijs. Jozien neemt interviews af met chef-kok Dennis en met wildsnijder Ellen, waarvan fragmenten opgenomen worden in aflevering 3 van Verstrengeld. Welkom bij aflevering 3!

Aflevering #4 (per 1 oktober 2022) alweer van podcast Verstrengeld! In deze podcast horen we een vijftal sprekers: agro-ecoloog Willem Brandenburg, die zich sterk maakt voor zeewierboerderijen; wiersnijder Ellen Schoenmakers van Wildwier die de zorg voor de wieren en hun ecosysteem met ons deelt;  marien-bioloog Luna van der Loos; die de eerste Nederlandse veldgids voor wieren schreef en de relatie tussen zeesla en hun microbioom onderzoekt; schrijver-kunstenaar Miek Zwamborn die de zeesla een brief schrijft! en zeesla zelf: onze hoofdpersoon in deze aflevering, ook wel ulva genoemd.

De sprekers zitten aan de keukentafel van Ellen in de provincie Zeeland – na een stormachtig bezoek aan een getijdenpoeltje bij Neeltje Jans – en spreken samen over de zorg voor wieren. Aan bod komen toekomstscenario’s voor Nederland als delta en zeewier als voedsel voor alle levende organismen op aarde waaronder de mens, maar ook wordt er door de sprekers ingezoomd op microniveau, zoals zeesla die geen sla wordt zonder specifieke bacteriën. 
Het gesprek deint als wieren in de getijdenzone met verschillende stromingen mee.

Tussen de gesprekken door hoor je geluidssculpturen van Herman van den Muijsenberg.

Podcast Verstrengeld, aflevering #5
In deze vijfde aflevering varen we het Veerse Meer op, in de provincie Zeeland. Dat doen we met het onderzoekscollectief Zee Plaats Werk Land. Joost Adriaanse en Ester van de Wiel zijn op zoek naar het nieuwe deltawerken. Ze leggen onder andere een zeewierboerderij aan, niet zozeer om zeewier te telen, maar om te zien, wat er dan gebeurt, met zo’n boerderij, met de kabels en tonnen waaruit deze boerderij bestaat, met de wieren en andere organismen die komen aanstromen, met de taal die ze spreken, en met henzelf.