Over Platform DIS

Het is een diep in de Westerse Samenleving verankerd idee dat we individuen zijn. Het woord individu betekent letterlijk ‘dat wat een afzonderlijke eenheid vormt en ondeelbaar is’. Het ontkent de manier waarop we verstrengeld zijn met de wereld. Platform DIS problematiseert die ontkenning.

Als mens zijn we opgebouwd uit een complex geheel van relaties. We ontvangen verhalen die richting geven aan ons denken, voelen en handelen. We hebben een fysiek lichaam dat is samengesteld uit onder andere een skelet, spieren en pezen, zenuwbanen, een stelsel van hart en vaten, organen, genen. De chemisch-biologische structuren van deze lichaamsdelen erven we van onze menselijke en niet menselijke voorouders; van zowel overgrootmoeders als zeeorganismen. Ons voedsel komt van organismen zoals planten, we verteren voedsel dankzij bacteriën in onze darmen en we belichamen schimmels en virussen. Er stroomt water door ons, evenals gifstoffen en farmaceutische drugs. Mineralen uit de aarde die we in en op ons dragen, zoals de smartphone of pacemaker, brengen een technologische verstrengeling tot stand. Ons lichaam is dus ingebed in een ecosysteem dat verder rijkt dan ons poreus begrensde lichaam.

Als we erkennen dat we een ademende assemblage zijn, dan kunnen we niet anders dan ons zelf ervaren als proces. Platform DIS wil het ‘zelf’ herpositioneren tussen en met anders levenden.

Platform DIS onderzoekt in samenwerking met beeldend kunstenaars en wetenschappers de vraag hoe we ons ecologische zelf in de huidige tijd kunnen beschouwen. Vanuit een open onderzoeksproces delen we inzichten over alternatieve ziens- en handelswijze.

DIS is gesitueerd in Nijmegen maar nomadisch van aard en zoekt samenwerkingspartners binnen de kunsten, de verschillende wetenschapsdisciplines, beleid en in het educatieve veld om haar artistieke praktijk mogelijk te maken.

.
.

.
“A self, then, is the outcome of a process, unique to life, of maintaining and perpetuating an individual form, a form that, as it is iterated over the generations, grows to fit the world around it and at the same time that it comes to exhibit a certain circulair closure that allows it to maintain its selfsame identity, which is forged with respect to that which it is not (Deacon 2012: 471); anteaters re-present previous representations of ant tunnels in their lineage, but they are not themselves ant tunnels. Insofar as it strives to maintain its form, such a self acts for itself. A self, then, whether ‘skin-bound’ or more distributed, is the locus of what we can call agency (479-80).“

_{Eduardo Kohn, 2013, p76.}

Programma
Hoe komen we als mens meer over onszelf te weten, bijvoorbeeld door juist het andere te bestuderen waarvan we afhankelijk zijn? Het programma van Platform DIS bestaat uit twee inhoudelijke en op elkaar inwerkende onderdelen: Verstrengeld en Bodemleven. Het microbiële zelf, een pilotprogramma waarmee Platform DIS haar programma startte, keert zo nu en dan weer terug in bovenstaande programma’s. Verstrengeld gaat over onze relatie met wieren. Deze organismen lijken op afstand van ons te staan, maar nader onderzoek toont dat de afstand tot deze micro algen niet zo groot is. Zo produceren ze een groot deel van de zuurstof die wij inademen. Daarnaast bevatten ze veel voedingsstoffen en ingrediënten die gebruikt worden voor bijvoorbeeld verzorgingsproducten. Maar wieren zijn ook kwetsbaar. Hoe gaan we om met het kwetsbare ecosysteem van de getijdenzone waarin de wieren leven?

“My goal is to learn practices of attunement through which I can sense local dynamics.”

_{Anne L. Tsing (2020). When the Things We Study Respond to Each Other. Tools for Unpacking ”the Material”. In: More than Human. Jacque, Otero, Verzier, Pietroiusti.}

Het uitgangspunt van Bodemleven is het actuele Nederlandse debat rondom landbouw en duurzaamheid, waarbij bodemonderzoek vanuit een meer integrale systeemvisie benadert kan worden. Nederland is het tweede exportland van landbouwproducten ter wereld en tegelijkertijd raakt de huidige vorm van landbouw overal aan haar grenzen: in stikstofuitstoot, biodiversiteitsverlies, degradatie van waterkwaliteit en het uitstoten van broeikasgassen. Het meten van de waarde van landbouw heeft het proces van standaardisatie en opschaling opgevolgd. Bodemleven belicht deze werkwijze kritisch, omdat standaardisatie niet passend is bij de diversiteit van landschappen en alle organismen die daarin leven. Waar we naar op zoek gaan is concrete interactie in de bodem tussen microben, fungi, mineralen, bodemdiertjes, water en dergelijke. Voor het onderzoeken van interactie tussen organismen zijn nog geen tools voorhanden.

.
.

.

.

Organisms need their symbionts to construct “themselves”.

“[…] I want to focus specifically on the holobiont, the organism plus its persistent microbial communities, and the ways that this concept disrupts the tenents of individualism that have structured dominant lines of thought not only within biology but also in the fields as diverse as economics, politics and philosophy. The holobiont is powerful, in part, because it is not limited to nonhuman organisms. It also changes what it means to be a person.”

_{Scott F. Gilbert (2017). Holobiont By Birth, Multilineage Individuals As The Concretion Of Cooperative Processes. In: More than Humans. Het Nieuwe Instituut. (P.28 en 30)}

* holobiont: een organisme plus alle symbionten (samenlevers op en in het organisme) zonder welke het organisme niet kan leven.

Over de naam van het platform
Een dis is een tafel waarop een maaltijd wordt opgediend. De naam Platform DIS komt voort uit de wens tot ontmoeting en uit de vraag wie er stem heeft aan tafel. Wat wordt er op tafel gelegd en door wie? Momenteel bestaat de voeding uit een ecologisch vraagstuk over wier en over kwaliteit van bodemleven. Stichting Platform DIS legt de vraag op tafel, maar wie schuiven er aan: een econoom, een wierteler of -plukker, een ecoloog, een logistiek medewerker, een leerling uit groep 6, een cyanobacterie?

Een tafel lijkt een helder voorwerp. Een tafel is voor dagelijks gebruik de plek waaraan gegeten wordt, gelezen misschien of ontmoeting plaatsvindt. Een tafel als gebruiksvoorwerp. Voor een natuurkundige is zo’n zelfde tafel óók een tijdelijke constructie van rondvliegende moleculen, deeltjes, die wij mensen als tafel interpreteren. De (beeldende) kunsten tonen de tafel in een derde vorm, de tafel als symbool, als metafoor. Een kunstwerk is niet enkel materie en ook niet enkel een gebruiks’object’. En zo is een tafel niet enkel een natuurkundig fenomeen of een gebruiksvoorwerp. We maken als mens gebruik van het tafelachtige van de tafel, maar wellicht is de tafel voor een bacterie een houten biotoop, met lokaal hars of huidschilfers. De tafel heeft een geschiedenis, als scheut, boom, als subject in een wood-wide-web, als ‘woonkamer’ van een boktor.

Een tafel is echter ook een sociaal-culturele constructie met politieke kleur. Wie mag er aan tafel zitten en vooral ook: wie is niet uitgenodigd? Waar staat de tafel en dankzij wie kan er aan de tafel gewerkt, gestudeerd, gegeten of gespeeld worden? De tafel is als metafoor voor Platform DIS dus ook problematisch. De metafoor is onderdeel van een sterk Westers georiënteerd wereldbeeld en daarbinnen van ‘ontmoeten’. Het heeft daardoor een bias voor hen die niet via tafels eten en communiceren. Ín de naam ligt dus ook een uitdaging besloten: hoe inclusief te zijn en hoe te evolueren tot een inclusieve assemblage?

Platform DIS nodigt kunstenaars en wetenschappers uit om aan tafel te komen om ecologische vraagstukken te verkennen via artistiek onderzoek. DIS ziet de tafel als basis voor vrijgemaakte tijd. In het Grieks wordt vrije tijd vertaald als scholé, school. Een pedagoog brengt de lerende naar vrije tijd, waar tijdelijk los van het economische en politieke tumult gedacht ∞ gemaakt kan worden. Het is een onbepaalde tijd. Platform DIS is een artistieke basis-school waar in vrije tijd basisvragen van leven verkend kan worden. Die vrije tijd plaatst de ‘dagelijkse wereld’ tijdelijk tussen haakjes en bekijkt deze van allerlei kanten. Dit tijdelijk belangeloos mogen kijken en maken leidt tot conclusies die publiek gemaakt worden. Op dat moment wordt de tafel gekanteld en is het tafelblad een projectiescherm. Het scherm voedt de wereld met ideeën en nieuwe vragen.

_{Voor dit onderdeel is gebruik gemaakt van de ideeën van pedagoog Jan Masschelein (metafoor van de school als ‘vrije tijd’), filosoof Graham Harman (metafoor van de derde tafel), feminist en inclusie-denker Sara Ahmed (gedachte van tafel voor witte mannelijke denkers) en schrijver-dramaturg Shaista Latif (tafel als koloniale en kapitalistische constructie).}